Xây dựng, phát triển thành phố Hạ Long lên tầm cao mới

Trong Quy hoạch chung TP Hạ Long đến năm 2040 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, Hạ Long được định hướng phát triển theo mô hình đô thị thông minh, phát triển bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu, phù hợp với yêu cầu tăng trưởng xanh của tỉnh... Cụ thể hoá mục tiêu trong Quy hoạch, tại Kỳ họp thứ 24, HĐND TP Hạ Long khoá II đã thông qua Chương trình phát triển đô thị thành phố đến năm 2040, nhằm từng bước xây dựng, phát triển đô thị bền vững tương xứng với vai trò, vị thế chức năng của thành phố trong giai đoạn hội nhập phát triển.

Tổ hợp vui chơi, giải trí Ngọn hải đăng (phường Bãi Cháy).

Nhận diện những điểm thiếu và yếu 

Theo Quy hoạch chung đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040, 2050, Hạ Long sẽ trở thành thành phố cấp vùng, đô thị thông minh, đô thị xanh, phát triển bền vững thích ứng với biến đổi khí hậu để dẫn dắt cả vùng Đông Bắc. Quy hoạch tổng thể kinh tế - xã hội tỉnh đã xác định TP Hạ Long là trung tâm của chiến lược phát triển “Một tâm - hai tuyến - đa chiều - hai mũi đột phá”. Nhất là sau khi sáp nhập huyện Hoành Bồ vào năm 2020, Hạ Long đã trở thành đô thị loại I thuộc tỉnh lớn nhất cả nước về diện tích tự nhiên, đơn vị hành chính và là hạt nhân thúc đẩy tỉnh Quảng Ninh sớm trở thành thành phố trực thuộc trung ương.

Ngay sau khi sáp nhập, TP Hạ Long ưu tiên dành nguồn lực đầu tư trên 60 dự án với tổng mức đầu tư trên 4.000 tỷ đồng để phát triển hạ tầng, nhất là giao thông, văn hóa, giáo dục, nước sạch… tại các xã miền núi, vùng cao, vùng sâu, vùng xa. Thành phố dự kiến đầu tư tiếp khoảng 45 dự án từ nay đến năm 2025, qua đó tạo động lực, mở rộng không gian phát triển mới cho Hạ Long.

Trường THPT Ngô Quyền được xây mới tại phường Hà Khánh, tổng mức đầu tư gần 150 tỷ đồng.

Sau hơn 4 năm mở rộng địa giới hành chính, trở thành thành phố trực thuộc tỉnh lớn nhất cả nước, Hạ Long ngày càng khẳng định vị thế trung tâm, hạt nhân phát triển của tỉnh với đà tăng trưởng cao và ổn định, đóng góp gần 50% tổng thu nội địa của tỉnh. Đến hết năm 2022, thành phố không còn hộ nghèo, hộ cận nghèo theo chuẩn nghèo giai đoạn 2021-2025, hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Hiện 12/12 xã của thành phố đạt xã NTM, trong đó có 6 xã đạt NTM nâng cao, góp phần đưa diện mạo các xã, vùng đồng bào DTTS có nhiều đổi mới.

Tuy nhiên, nếu đánh giá theo 5 tiêu chí và 63 tiêu chuẩn đô thị loại I của UBTV Quốc hội thì hiện Hạ Long đạt 82,39/100 điểm, trong đó có 42 tiêu chuẩn đạt điểm tối đa, 12 tiêu chuẩn đạt điểm trung bình, 4 tiêu chuẩn đạt điểm tối thiểu, 5 tiêu chuẩn còn thiếu, yếu là: Mật độ dân số trung bình toàn đô thị; dân số toàn đô thị; mật độ đường giao thông đô thị; nhà tang lễ; khu chức năng đô thị.  

Hiện dân số đô thị trên địa bàn mới đạt 481.000 người, thiếu khoảng 18.400 người so với tiêu chuẩn; mật độ dân số trung bình toàn đô thị là 450 người/km2, thiếu 1.550 người/km2 so với tiêu chuẩn; mật độ đường giao thông đô thị (tính đến đường có bề rộng mặt đường trên 14m), đạt tỷ lệ 4,67 km/km2, thiếu 3,33 km/km2; nhà tang lễ thiếu 1 cơ sở; thiếu 3 khu chức năng đô thị, khu đô thị mới được quy hoạch, thiết kế theo mô hình xanh, ứng dụng công nghệ cao, thông minh. Việc thiếu những tiêu chuẩn nói trên cũng khiến cho chất lượng cuộc sống và diện mạo đô thị của thành phố chưa đạt được theo kỳ vọng.

Trong khi đó, theo quy định tại Thông tư số 06/2023/TT-BXD của Bộ Xây dựng, Hạ Long cần thiết phải lập Chương trình phát triển đô thị theo định hướng của quy hoạch chung đô thị, làm cơ sở để xác định các khu vực phát triển đô thị, cụ thể hóa các chỉ tiêu phát triển đô thị cần đạt được theo từng giai đoạn quy hoạch. Bên cạnh các giải pháp cụ thể hóa kế hoạch xây dựng phát triển đô thị, Chương trình phát triển đô thị cũng xác định các giải pháp khắc phục những tiêu chí còn thiếu, còn yếu của đô thị loại I. Trước yêu cầu này, Hạ Long đã phối hợp với Trung tâm thông tin, Hợp tác quốc tế và tư vấn phát triển đô thị tổ chức lập hồ sơ Chương trình phát triển đô thị TP Hạ Long đến năm 2040, báo cáo lấy ý kiến đồng thuận của cộng đồng dân cư, các sở, ban, ngành của tỉnh.

Xây dựng lộ trình cụ thể để phát triển

Tại Đồ án Quy hoạch chung TP Hạ Long đến năm 2040 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt (Quyết định số 72/QĐ-TTg ngày 10/2/2023) đã xác định mở rộng không gian đô thị về phía Bắc Vịnh Cửa Lục để Vịnh Cửa Lục là trung tâm cho định hướng phát triển không gian, hạ tầng xã hội và hạ tầng kỹ thuật, phát triển đô thị tiêu chí loại I chất lượng cao, tiêu chuẩn quốc tế, hình thành không gian phát triển đô thị theo mô hình cạnh tranh đa cực.

Phối cảnh quy hoạch phân khu, khu vực phía Bắc TP Hạ Long.

Theo đó, thành phố sẽ có diện tích tự nhiên khoảng 1.121,322km2, cấu trúc phát triển theo 5 vùng (Vùng vịnh Hạ Long, Vùng phía Đông, Vùng phía Tây, Vùng vịnh Cửa Lục, Vùng đồi núi phía Bắc). Để cụ thể hóa các định hướng quy hoạch, xây dựng phát triển không gian phù hợp với quy hoạch chung, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật, tính chất và các quy chuẩn quy phạm hiện hành… trong Chương trình phát triển đô thị, Hạ Long đã triển khai 15 quy hoạch phân khu trên cơ sở tiềm năng, lợi thế riêng có của từng khu vực. Điểm đáng lưu ý là quá trình phát triển, thành phố sẽ mở rộng nội thành và thành lập thêm 2 phường trên hiện trạng của 2 xã Lê Lợi và Thống Nhất. 2 xã này nằm ngay bên bờ Vịnh Cửa Lục và sẽ được ưu tiên tập trung nguồn lực vào các dự án để nâng cấp lên phường.

Mục tiêu đặt ra của thành phố đến năm 2040 là phát triển Hạ Long trở thành đô thị dịch vụ, du lịch quốc gia, có tầm quốc tế, gắn với Di sản thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long; phát triển xanh, linh hoạt, thích ứng và bền vững theo mô hình đô thị thông minh; hoàn thiện các tiêu chuẩn của đô thị loại I trực thuộc tỉnh (sau khi sáp nhập Hoành Bồ); phát huy tiềm năng, lợi thế để phát triển đô thị nhanh và bền vững; phát triển đô thị Hạ Long phải phù hợp với mối quan hệ tổng thể, gắn kết chặt chẽ với phát triển của các đô thị trong tỉnh, trong vùng.

Mục tiêu trên sẽ được triển khai trong 3 giai đoạn để mở ra không gian phát triển mới rộng lớn với tầm nhìn dài hạn theo hướng phát triển đô thị tầm cỡ quốc tế, tăng cường khả năng liên kết vùng và liên vùng, đồng thời tạo nguồn lực và động lực mới đột phá phát triển.

Lãnh đạo TP Hạ Long kiểm tra chuẩn bị khởi công dự án trên địa bàn.

Theo đó, trong giai đoạn 1 (đến năm 2025), thành phố sẽ triển khai rà soát để điều chỉnh hoặc lập mới tất cả các quy hoạch phân khu làm cơ sở quản lý quy hoạch, phát triển đô thị; xây dựng hoàn thiện các tiêu chí của đô thị loại I; xây dựng hệ thống hạ tầng khung đô thị; hoàn thiện các tuyến trục giao thông chính của đô thị và nút giao nối với đường cao tốc Hạ Long - Vân Đồn, cầu Cửa Lục 1, cầu Cửa Lục 3 và đường vành đai ven Vịnh Cửa Lục; nâng cấp mở rộng QL18; phối hợp với Bộ GTVT triển khai tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Cái Lân, đoạn đi qua địa bàn thành phố; xây dựng Bến xe khách Bãi Cháy, Miền Đông. Thành phố cũng xây dựng các dự án ứng phó biến đổi khí hậu, như: Bổ sung hệ thống hạ tầng thoát nước, kè chống sạt lở khắc phục các điểm ngập lụt và sạt lở trong đô thị, nâng cấp các tuyến đê kè ven biển nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng; xây dựng hạ tầng du lịch của các khu du lịch đang triển khai tại Bãi Cháy, Hùng Thắng, Tuần Châu; xây dựng nhà tang lễ tại phường Cao Xanh.

Đồng thời ưu tiên phát triển các khu chức năng thiết yếu và các khu có tính chất động lực của đô thị, như: Hoàn thiện khu tổ hợp Công viên Đại dương Sun World, đảo du lịch quốc tế Tuần Châu; Khu phức hợp Hạ Long Xanh; xây dựng Bệnh viện Quốc tế Hạ Long; tuyến cáp treo và khu dịch vụ tại Cụm di tích lịch sử văn hóa chùa Lôi Âm, KCN Việt Hưng, Khu du lịch nghỉ dưỡng trong rừng và du lịch mạo hiểm.

Đội du thuyền Grand Pioneers của Việt Thuận đủ điều kiện khai thác du lịch xuyên 2 Vịnh Hạ Long và Bái Tử Long.

Trong giai đoạn 2 (2026-2030), Hạ Long sẽ hoàn thành xây dựng các khu vực sản xuất, như công nghiệp, khu du lịch, thương mại dịch vụ, KHCN, tiếp tục triển khai các khu đô thị mới, khu du lịch sinh thái, khu nhà ở chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của cư dân đô thị…, hoàn thiện các cơ sở hạ tầng xã hội, nâng cao chất lượng đô thị, từng bước xây dựng Đề án đô thị thông minh. Giai đoạn này, thành phố tiếp tục chỉnh trang các khu dân cư và các công trình công cộng hiện hữu, hoàn thiện các tuyến đường theo quy hoạch được duyệt, bổ sung tiện ích công cộng, cây xanh, bãi đỗ xe, nâng cao chất lượng không gian ven biển. Song song với đó là huy động các nguồn lực ngoài nhà nước nhằm triển khai các khu du lịch mới, như: Tổ hợp dịch vụ du lịch cao cấp Hoành Bồ, phát huy các giá trị di tích thắng cảnh, văn hóa lịch sử tại các phường Hoành Bồ, Lê Lợi, Thống Nhất; Tổ hợp dịch vụ thương mại tại các phường Hoành Bồ, Lê Lợi, Thống Nhất; Trung tâm thể thao khu vực và công viên chuyên đề, sinh thái tại khu vực Hoành Bồ, Thống Nhất. Cùng với đó là phát triển dần các dự án du lịch cho các xã phía Bắc nhằm tận dụng tối đa khai thác tiềm năng du lịch khu vực này để kết nối tuyến du lịch Vịnh Hạ Long và quy hoạch khai thác các mỏ than đã hoàn nguyên để trở thành điểm du lịch hấp dẫn mới lạ.

Trong giai đoạn 3 (2031-2040), thành phố sẽ phát triển bền vững với tổ chức không gian các hoạt động kinh tế, xã hội phù hợp, hoàn thành hệ thống cơ sở hạ tầng đảm bảo kết nối thuận tiện với các vùng, lãnh thổ trong cả nước và quốc tế. Từ đó phát triển toàn diện kinh tế - xã hội, đưa đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng cao, bền vững về môi trường sinh thái, quốc phòng an ninh được bảo đảm.

Trong 3 giai đoạn này, thành phố dự kiến danh mục các dự án đầu tư phát triển đô thị với tổng nhu cầu từ nay đến năm 2040 là trên 438.000 tỷ đồng.

Ông Vũ Ngọc Lâm, Phó Chủ tịch UBND TP Hạ Long, cho biết: Chương trình phát triển đô thị TP Hạ Long đến năm 2040 có vai trò quan trọng trong sự phát triển toàn diện của đô thị, làm cơ sở cho việc phát triển đô thị Hạ Long xanh, thông minh, bền vững. Từ đó đảm bảo hoàn thiện các tiêu chí của đô thị loại I, nhất là các tiêu chuẩn về trình độ phát triển cơ sở hạ tầng và kiến trúc cảnh quan đô thị. Ngay sau khi HĐND thành phố thông qua, UBND thành phố đã ban hành các kế hoạch hành động để triển khai theo đúng lộ trình, giải pháp mà Chương trình đặt ra, kiểm soát chặt chẽ sự phát triển, đảm bảo không gian cảnh quan khu vực Vịnh Cửa Lục, nhất là vấn đề bảo vệ môi trường Vịnh, bảo tồn hệ sinh thái rừng ngập mặn, đất ngập nước và khắc phục các tồn tại về vấn đề môi trường trước đây.